Misja ONZ w Syrii UNDOF
W 1972 r. Syria straciła Wzgórza Golan w wyniku wojny Yom Kippur z Izraelem, którą sama wywołała w celu odzyskania wcześniej utraconych terenów. Po zawieszeniu broni rozpoczęły się międzynarodowe negocjacje pokojowe z udziałem Syrii i Izraela w celu powstrzymania kolejnego konfliktu zbrojnego.
Uzgodniono przeprowadzenie konferencji pokojowej w Genewie w 1974 r. Konferencja odbywała się pod auspicjami ONZ a współprzewodniczyli jej USA i ZSRR.
W wyniku konferencji Syria i Izrael podpisały trzy dokumenty:
- Porozumienie o rozdzieleniu sił izraelskich i syryjskich;
- Protokół do porozumienia w sprawie rozdzielenia sił izraelskich i syryjskich odnoszący się do misji ONZ Sił Rozdzielejąco Obserwacyjynch (ang. UNDOF – United Nations Disengagement Observer Force)
- Uzgodnione przez strony oświadczenie przewodniczącego konferencji, gen. broni Ensio Siilasvuo (Finlandia) w sprawie technicznych warunków działania UNDOF.
Na podstawie dokumentów podpisanych przez strony konfliktu mandat UNDOF jest przedłużany co 6 miesięcy za zgodą stron. Organizację UNDOF tworzy personel cywilny i wojskowy, w tym 3 pododdziały, każdy w sile batalionu, zasilane przez 5 kontyngentów wojskowych oraz obserwatorzy wojskowi Operacyjnej Grupy Golan z Organizacji Narodów Zjednoczonych ds. Nadzorowania Rozejmu (ang. OGG/UNTSO – Operational Group Golan/United Nation Truce Supervision Organization), która była pod operacyjnym kierownictwem UNDOF. Uzgodniono, że całkowita liczba personelu UNDOF nie może przekraczać 1250 osób.
Kwatera Główna UNDOF przez pierwsze lata znajdowała się w Damaszku. W roku 1991 została przeniesiona do Camp Faouar, który do roku 2013 był także kwaterą batalionu austriackiego. Camp Faouar znajduje się po stronie syryjskiej, ok. 10 km od strefy separacji wojsk. Po stronie izraelskiej zanajduje się Camp Ziouani (tuż za linią separacji wojsk), w którym do roku 2009 mieściła się m.in. kwatera batalionu polskiego. Strefa rozdzielenia wojsk (ang. AOS – Area of Separation) rozciąga się od granicy z Libanem na północy do granicy z Jordanią na południu i ma 80 km długości oraz od 200 m do 9 km szerokości w różnych miejscach. Strefa separacji jest wolna od wszelkich instalacji militarnych i obecności wojsk stron będących w konflikcie. W AOS może znajdować się tylko personel i instalacje UNDOF, tj. kompanie i plutony oraz posterunki obserwacyjne wzdłóż AOS po obu stronach linii separacji. Jest również ulokowanych kilka posterunków Operacyjnej Grupy Golan misji OGG/UNTSO.
Dodatkowe ograniczenia dla stron będących w konflikcie dotyczą strefy limitacji (ang. AOL – Area of Limitation), tzn. limicie obecności wojsk i sprzętu w strefach 10 i 20 km od poszczególnych linii separacji (A-Line i B-Line). W strefach 10 km strony mogą utrzymywać do 2 brygad zmechanizowanych, w tym do 75 czołgów, 36 szt. artylerii krótkiego zasięgu do 122 mm oraz siły żywej do 6000 żołnierzy. W strefach od 10 do 20 km strony nie mogą posiadać artylerii, której zasięg przekracza 20 km. Całkowita liczba sprzętu wojskowego w tej strefie to: 162 szt. środków artyleryjskich nie przekraczających zasięgu 20 km i 450 czołgów. Rozmieszczenie wyrzutni rakiet ziemia-powietrze dozwolone jest w odległości 25 km od obydwu linii separacji. Przekroczenie linii separacji przez wojsko którejkolwiek ze stron lub przekrocznie limitów w sprzęcie jest uznawane przez UNDOF jako naruszenie porozumienia, natychmiast oprotestowane i ujęte w meldunkach do Departamentu Operacji Pokojowych ONZ (ang. DPKO – Department of Peacekeeping Operations).
Po zakończeniu wojny domowej w Libanie UNDOF rozpoczął działalność operacyjną także na granicy pomiędzy Izraelam a Libanem. Co dwa tygodnie prowadzony jest tzw. Command Patrol w zamkniętej strefie wojskowej Izraela, który dowodzony jest przez dowódcę sił lub szefa sztabu UNDOF.
Utworzenie misji UNDOF na Wzgórzach Golan (1974) przyczyniło się do zamrożenia konfliktu na długie lata. Polska od samego początku zaangażowała się militarnie w misję ONZ w Syrii sile batalionu. Polski Kontyngent Wojskowy UNDOF wykonywał z sukcesem zadania logistyczne przez pierwsze lata a następninie zadania operacyjne w obszarze odpowiedzialności misji. Niemniej jednak, w październiku 2009 r. wycofano z UNDOF Polski Kontyngent Wojskowy (batalion operacyjny, ok. 360 żołnierzy).
Wojna domowa w Syrii omal nie doprowadziła do zawieszenia mandatu UNDOF. W skład organizacji UNDOF przed wybuchem wojny domowej (2011) wchodziły kontyngenty wojskowe z Austrii (377), Filipin (346), Indii (190), Chorwacji (95), Japonii (31) i Kanady (3). Na rzecz misji UNDOF zadania wykonywało także 79 obserwatorów wojskowyh UNTSO. Ogółem stan osobowy UNDOF wynosił w 2011 r. 1042 żołnierzy.
Z chwilą wybuchu wojny UNDOF był pod silną presją nie tyle z powodu zagrożenia zewnętrznego, tj. kolejnej wojny pomiędzy Syrią a Izraelem, ale z powodu konfliktu wewnętrznego w Syrii i w efekcie wycofywania się z misji państw kontrybujących. Szczególnie decyzja Austrii o wycofniu się z misji 6 czerwca 2013 r. poddała w wątpliwość dalszą działalność UNDOF. Należy podkreślić, że Austria była od dekad obecna w misji jako największy kontrybutor. Jej wycofanie się, szczególnie w chwili dramatycznie złej sytuacji bezpieczeństwa w regionie destabilizowało działalność operacyjną misji. Po wycofaniu się Austrii, UNDOF nie byłby w stanie wypełniać zadań mandatowych i tak już ograniczonych (kontyngent Fidżi jeszcze nie zastąpił Japonii i Chorwacji). Kryzys został zażegnany po pozytywnej reakcji Nepalu i Irlandii na apel Skretarza Generalnego ONZ o uzupełnienie niedoborów osobowych w UNDOF do 1280 żołnierzy. Misja została także uratowana dzięki Syrii i Izraelowi które wyraziły wolę dalszej kontynuacji misji UNDOF – każde z własnych partykularnych powodów. Dzięki temu UNDOF realizuje zadania mandatowe do dzisiaj.
Opinie o efektywności misji ONZ UNDOF są podzielone. Niektórzy komentatorzy twiedzą, że jest to najbardziej udana misja ONZ ponieważ zdołano utrzymać względny pokój już przez 39 lat. Inni twierdzą, że misja jest wyrazem bezsilnoci ONZ ponieważ przez 39 lat nie zdołano rozwiązać konfliktu pomimędzy Syrią a Izraelem. Jednak, rozumiejąc historię i źródła kolejnych wojen arabsko-izraelskich rozwiązanie problemu okupowanych Wzgórz Golan ma szerszy, regionalny kontekst.
Opracował:
płk (st. sp.) dr inż. Andrzej Ostrowski
Szef Sztabu/Zastępca Dowódcy UNDOF 2006-2008
Misja ONZ w Syrii UNDOF
Misja ONZ w Namibii UNTAG
GRUPA POMOCY PRZEJŚCIOWEJ ONZ
UNITED NATIONS TRANSITION ASSISTANCE GROUP
UNTAG
Terytorium obecnej Namibii od XVI wieku było przedmiotem kolejnych ekspansji przez Holendrów, Brytyjczyków i Niemców. Ci ostatni utworzyli pod koniec XIX wieku kolonię pod nazwą Niemiecka Afryka Południowo-Zachodnia. Po pierwszej wojnie światowej na mocy postanowień Traktatu Wersalskiego terytorium Namibii, pod ówczesną nazwą jako Afryka Południowo-Zachodnia, przekazane zostało pod protektorat Wielkiej Brytanii, jako terytorium mandatowe Ligii Narodów. Administrację na tym terenie w imieniu Wielkiej Brytanii sprawował Związek Południowej Afryki (obecne RPA).
W 1949 RPA faktycznie anektowała Afrykę Południowo-Zachodnią i wprowadziła tam ustawodawstwo apartheidu. Wobec polityki dyskryminacji i stosowania przemocy przez Afrykanerów w stosunku do miejscowej ludności pojawiły się próby przeciwstawienia się uciskowi białych przez Organizację Ludu Afryki Południowo-Zachodniej (SWAPO). Od 1966 r. SWAPO rozpoczęło walkę zbrojną o wyzwolenie Namibii prowadzoną z baz położonych na terytorium sąsiedniej Angoli. Starcia RPA z armią Angoli oraz SWAPO trwały przez 23 lata i są określane nazwą „Wojna Graniczna”.
Siły angolskie oraz oddziały SWAPO były wspierane przez wojska kubańskie, których wielkość w okresie szczytowym dochodziła do 55 000 żołnierzy (łącznie przez okres wojny służyło tam 380 000 osób kubańskiego personelu wojskowego) oraz nieznana liczba tzw. rosyjskich doradców wojskowych. Wsparcie zagraniczne dla Angoli nie ograniczało się jedynie do personelu i dostaw uzbrojenia, gdyż kubańscy żołnierze dysponowali nawet ciężką bronią, w tym czołgami oraz samolotami.
Pomimo zagranicznego wsparcia wojska angolskie ponosiły klęski w bezpośrednich potyczkach z wojskami RPA, których pododdziały piechoty były wspierane przez lotnictwo i samobieżną artylerię. Jednak sukcesy militarne były okupione przez RPA dużym wysiłkiem finansowym i logistycznym. Jednocześnie Kuba obawiała się poniesienia klęski w ewentualnym decydującym starciu z SADF, co w końcu po 23 latach walk doprowadziło w 1988 r. do zawieszenia broni.
Od 1978 r. ONZ była mocno zaangażowana w rozwiązanie sytuacji kryzysowej panującej w Namibii. Poświęcone temu były kolejne posiedzenia Rady Bezpieczeństwa ONZ, których efektem były kolejne. Do najważniejszych należała rezolucja Rady Bezpieczeństwa ONZ nr 435 z 1978 r. żądająca wycofania wojsk RPA z Namibii, utworzenia misji United Nations Transition Group in Namibia (UNTAG) i przeprowadzenia pod kontrolą wojsk ONZ wyborów powszechnych z udziałem South West Africa People’s Organization (SWAPO) uznanej przez ONZ za jedynego prawowitego przedstawiciela narodu namibijskiego. Rok później (1979 r.) został opracowany plan utworzenia zdemilitaryzowanej strefy na pograniczu Angoli, Zambii i Namibii. Intensywne negocjacje w Nowym Jorku doprowadziły w końcu do porozumienia pomiędzy Angolą, Kubą i RPA dopiero pod koniec grudnia 1988 r. Pozwoliło to na powołanie Grupy Pomocy Przejściowej ONZ w Namibii (UNTAG), której zadaniem miało być stworzenie warunków prowadzących do uzyskania przez Namibię niepodległości. Misja UNTAG rozpoczęła swoją działalność już 1 kwietnia 1989 r. i zakończyła z dniem 31 marca 1990 r.
Była to pierwsza nowoczesna misja pokojowa ONZ o charakterze polityczno-wojskowym, która została uruchomiona jeszcze w czasach „zimnej wojny”, a została zakończona już po upadku muru berlińskiego. Stanowiła ona pierwowzór późniejszych operacji pokojowych prowadzonych po okresie zimnej wojny. Jej działania miały wspierać fińskiego dyplomatę Martti Athisaari’ego, Specjalnego Przedstawiciela Sekretarza Generalnego ONZ do spraw Namibii przy wypełnianiu mandatu polegającego na organizacji w tym kraju pod nadzorem ONZ wolnych i uczciwych wyborów. Miały one na celu wybranie Zgromadzenia Konstytucyjnego, którego zadaniem było opracowanie i przyjęcie konstytucji nowego niezależnego państwa – Namibii, ostatniej kolonii w Afryce.
W misji UNTAG wzięło łącznie udział 7114 osób (maksymalnie w rejonie misji przebywało 4 493 żołnierzy), w tym: 3 bataliony operacyjne – fiński, kenijski i malezyjski, 2 logistyczne – polski i kanadyjski, a także jednostki: łączności – brytyjska, inżynieryjna – australijska, 2 lotnicze – hiszpańska i włoska, medyczna – szwajcarska, kompania administracyjna (odpowiedzialna za kontrolę ruchu lotniczego i pocztę polową) – duńska, 300 obserwatorów wojskowych z 13 państw oraz 71-osobowy komponent żandarmerii Military Police z 8 państw.
Byli oni wspierani przez prawie 2 000 osób międzynarodowego i lokalnego personelu cywilnego (w tym warsztaty samochodowe obsługiwane przez personel z RFN) i 1 500 cywilnych policjantów UN CIVPOL (m.in. z Austrii, RFN, NRD i państw afrykańskich). W odwodzie pozostawały w swoich krajach macierzystych 4 bataliony z Bangladeszu, Togo, Wenezueli i Jugosławii, ale ostatecznie nie zostały one użyte w misji.
Polska Wojskowa Jednostka Logistyczna w sile batalionu została dyslokowana w północnej części Namibii, gdzie mieszkała większość społeczeństwa kraju i gdzie zostało skierowanych ponad 75% sił UNTAG. Główne siły POLLOG-u stacjonowały w Grootfontein jako II linia zaopatrzenia, a wydzielona grupa polskich żołnierzy prowadziła Centralny Magazyn Zaopatrzenia III linii zaopatrzenia w stolicy kraju Windhoeku. W styczniu 1990 r. Polacy przejęli od batalionu kanadyjskiego, który został wycofany z misji, również odpowiedzialność za pozostałą część kraju. Tak więc 353 żołnierzy PKW zabezpieczało logistycznie właściwe funkcjonowanie misji UNTAG na obszarze prawie trzykrotnie większym od terytorium Polski.
W okresie dwunastomiesięcznej misji w Namibii śmierć poniosło 19 członków misji UNTAG, wśród których było trzech polskich żołnierzy. Jest to bardzo duża liczba ofiar śmiertelnych na misji pokojowej. Okazuje się, że biorąc pod uwagę procentowy stosunek liczby ofiar śmiertelnych do liczby uczestników danej misji, proporcjonalnie największe straty Polska poniosła właśnie w Namibii podczas misji UNTAG – 0,8%. Co prawda w misjach na Bliskim Wschodzie i byłej Jugosławii zginęło dwa razy więcej żołnierzy, ale były to misje wieloletnie i brały w nich udział ogółem tysiące żołnierzy.
Opracował:
płk (st. sp.) dr inż. Andrzej Adamowicz
szef sekcji logistyczno-operacyjnej POLLOG
Misja ONZ w Namibii UNTAG
Opercja NATO SFOR w BiH
OPERACJA NATO SFOR W BOŚNI I HERCEGOWINIE
Siły Stabilizacyjne NATO w Bośni i Hercegowinie (ang. The Stabilisation Force in Bosnia and Herzegovina – SFOR) powołano 20 grudnia 1996 roku na podstawie mandatu Rady Bezpieczeństwa ONZ Nr 1088 z 12 grudnia 1996 roku. Ponadto, ramy prawne działalności SFOR określa GFAB z listopada 1995 roku (ang. General Framework Agreement for Peace), zwany także Porozumieniem Pokojowym z Dayton.
Należy wspomnieć, że SFOR był sukcesorem Sił Implementacyjnych NATO w Bośni i Hercegowinie (ang. The Implementation Force in Bosnia and Herzegovina – IFOR), który liczył 60 tys. żołnierzy. Głównym zadaniem IFOR było zapewnienie wdrożenia wojskowych aspektów Porozumienia Pokojowego z Dayton, kończącego wojnę domową w Bośni i Hercegowinie (BiH). IFOR realizował zadania mandatowe za pomocą wojskowych operacji zaprowadzania (wymuszenia) pokoju. Po pokojowo przeprowadzonych wyborach w BiH we wrzeniu 1996 roku uznano, że misja IFOR została zrealizowana.
Natomiast misją SFOR było utrzymanie stabilnej sytuacji bezpieczeństwa niezbędnej do ugruntowania pokoju w BiH oraz dalsze wdrażanie wojskowych postanowień Porozumienia Pokojowego z Dayton. Teatrem działania SFOR była Bośnia i Hercegowina, która została podzielona operacyjnie na trzy sektory (brytyjski, amerykański i francuski), w których zadania operacyjne wykonywały trzy Wielonarodowe Dywizje (ang. Multinational Division-MND) oraz inne jednostki wspierające w sile 32 tys. na początku misji.
Mapa 1. Dyslokacja sił SFOR na dzień 1 czerwca 1997 roku.
Źródło:http://www.marysrosaries.com/collaboration/images/d/d9/
Oprócz państw NATO także państwa trzecie (w tym Polska. Polska wstąpiła do NATO 12 marca 1999 roku) kontrybuowały do SFOR. Kwatery sektorów znajdowały się odpowiednio w Bania Luce, Tuzli i Mostarze. Kwatera główna SFOR znajdowała się początkowo na zachodnich przedmieściach Sarajewa, Ilidža a od 2000 roku przeniesiona została do specjalnie wybudowanej instalacji NATO, Camp Butmir w południowo-zachodnim Sarajewie.
SFOR realizował główne zadania w ramach operacji pk. Wspólna Straż/Wspólna Kuźnia (ang. Joint Guard/Joint Forge). Należały do nich:
– przeciwdziałanie i zapobieganie wznowieniu działań wojennych oraz nowym innym zagrożeniom dla pokoju;
– promowanie klimatu, w którym proces pokojowy w BiH może być z sukcesem kontynuowany;
– zapewnienie selektywnego wparcia dla organizacji cywilnych działających w BiH
w ramach posiadanych sił i środków.
Oczekiwany stan końcowy misji SFOR to osiągnięcie takiej sytuacji bezpieczeństwa, która zapewni kontynuację konsolidacji pokoju przez nowopowołane władze państwowe bez potrzeby utrzymywania sił NATO SFOR w BiH. Warunki, które powinny charakteryzować stabilną sytuację bezpieczeństwa to:
– wszystkie byłe strony konfliktu muszą przestrzegać militarne aspekty Porozumienia Pokojowego z Dayton.
– wszystkie byłe strony konfliktu muszą demonstrować zaangażowanie
w kontynuowaniu negocjacji, jako środka rozwiązywania politycznych i wojskowych różnic;
– osiągnięcie przez powołane cywilne struktury BiH gotowości i zdolności do przejęcia odpowiedzialności za kontynuowanie monitorowania przestrzegania GFAB;
– stworzenie warunków dla bezpiecznego kontynuowania przedsięwzięć prowadzących do budowy tożsamości narodowej.
Zdjęcie: Patrol PKW w rejonie odpowiedzialności
Polski Kontyngent Wojskowy (PKW) wszedł w skład Wielonarodowej Dywizji-Północ (MND-N), dowodzonej przez amerykanów, w składzie Brygady Nordycko-Polskiej. PKW tworzył 16 batalion powietrznodesantowy z 6 Brygady Desantowo-Szturmowej z Krakowa, w sile ok. 500 żołnierzy (w późniejszych rotacjach do PKW włączone zostały inne pododdziały i personel z 6 Brygady). Ponadto, wydzielono 18 batalion desantowo-szturmowy, jako odwód strategiczny Dowódcy Sił SFOR (w późniejszym czasie, jako Polska Jednostka Wojskowa w siłach NATO KFOR (ang. Kosovo Force).
PKW SFOR tworzyły następujące komórki organizacyjne i pododdziały: dowództwo, sztab batalionu (sekcja administracyjna, informacji wojskowej, operacyjna, łączności, do spraw współpracy oraz żandarmerii), kompania dowodzenia (pluton rozpoznawczy, łączności i saperski), 1. kompania szturmowa „A”, 2. kompania szturmowa „B”, kompania logistyczna (dwa plutony transportowo-gospodarcze i pluton remontowy) oraz pluton medyczny. Miejsce dyslokacji sztabu batalionu i kompanii „B” było w m. Banja Vručica (po stronie serbskiej). Natomiast kompania „A” oraz część elementów sztabowych i logistycznych na potrzeby tego zgrupowania znajdowały się w m. Žepče (w enklawie chorwackiej). Odległość między Banja Vručica a Žepče to 54 km.
Zdjęcie: W czasie przygotowania do wykonywana zadań mandatowych
Zadania operacyjne PKW obejmowały:
– nadzorowanie działalności militarnej byłych stron konfliktu, w tym:
- patrolowanie przydzielonego rejonu odpowiedzialności;
- prezentowanie obecności wojskowej w miejscach krytycznych;
- monitorowanie ruchu sprzętu wojskowego;
- przeprowadzanie inspekcji składów broni i amunicji;
- nadzorowanie rozminowania terenu w rejonie odpowiedzialności;
- monitorowane szkolenia wojsk;
- ochrona obozu i stacji przekaźnikowej CYGANISTA;
– budowa i rekonstrukcja dróg i mostów w rejonie odpowiedzialności;
– monitorowanie procesu powrotu wysiedlonej ludności
Zdjęcie: Patrol w rejonie odpowiedzialności z oficerem łącznikowym sił BiH
SFOR od 2000 roku do końca 2003 roku był poddawany restrukturyzacji. Następowały redukcje sił do wielkości 12 tys. w wyniku postępów w stabilizowaniu sytuacji bezpieczeństwa w BiH. Międzynarodowe dywizje zostały przemianowane na Wielonarodowe Siły Zadaniowe (ang. Multinational Task Force – MNTF) i zredukowane do wielkości brygad. MNTF były wzmocnione samodzielnymi grupami bojowymi (w sile batalionu) oraz odwodem taktycznym (w rejonie misji), odwodem operacyjnym i odwodem strategicznym. Niemniej jednak, aby skutecznie monitorować sytuację bezpieczeństwa oraz zwiększyć efektywność współpracy z lokalnymi władzami oraz z organizacjami pozarządowymi utworzono nowy rodzaj komórek wojskowych – Zespoły Łącznikowo-Obserwacyjne (ang. Liaison nad Observation Teams – LOT). W tym celu rozmieszczono ponad 40 zespołów LOT w całej BiH w kwaterach cywilnych wśród lokalnej ludności.
W tym kontekście Brygada Nordycko-Polska została zredukowana już 5 stycznia 2000 roku do struktury grupy bojowej zwanej Nordycko-Polską Grupą Bojową (ang. NORDPOLBG). W związku z powyższym liczba żołnierzy PKW została zredukowana do 300 a dyslokacja ograniczona do m. Doboj.
Zdjęcie: Grupa żołnierzy PKW przed Kwaterą Wielonarodowej Grupy Bojowej (MNBG)
w Doboju. Pamiątkowy medal MNBG.
Kolejna reorganizacja sił powiązana z redukcją personelu miała miejsce w styczniu 2003 roku. NORDPOLBG została przekształcona w Wielonarodową Grupę Bojową (ang. Multinational Battle Group – MNBG), którą tworzyły kontyngenty: polski, portugalski i słoweński.
Mapa 2. Rejony odpowiedzialności i stan osobowy Wielonarodowych Sił Zadaniowych na dzień 1 czerwca 2004 roku.
Źródło: Opracowanie własne na podstawie https://www.nato.int/sfor/ organisation/sfororg.htm
Po kolejnej restrukturyzacji, stan sił SFOR w czerwcu 2004 roku wynosił 7 tys. żołnierzy (w proces restrukturyzacji SFOR zaangażowane były Rada Północnoatlantycka, SHAPE, kontrybutorzy z państw trzecich i SFOR. Przegląd sił dokonywano co pół roku).
Zdjęcie: Autor na tle panoramy Doboju z Twierdzy Gradina – 2004 r.
W związku z propozycją Unii Europejskiej przejęcia odpowiedzialności za mandat ONZ w BiH od SFOR i zgodzie NATO, rozpoczęto planowanie misji EUFOR Althea na wszystkich szczeblach. Po negocjacjach na szczeblu polityczno-wojskowym, od połowy 2003 roku trwały negocjacje na szczeblu dowództw narodowych o przejęciu zadań mandatowych od SFOR i organizacji wojskowej misji Unii Europejskiej EUFOR Althea. Autor przewodniczył delegacji SZ RP w konferencjach planistycznych na szczeblu sił EUFOR w Tuzli, Atenach, Lizbonie i Antali (Turcja) oraz negocjował z przedstawicielami Portugalii i Turcji wypracowanie umowy (ang. Memorandum of Understanding) oraz porozumienia technicznego (ang. Technical Agreement) w Doboju i Zenicy odnośnie organizacji, podziale zadań, odpowiedzialności funkcjonalnej oraz kompatybilności sprzętu łączności polsko-portugalsko-tureckiego Batalionu Manewrowego (MNBN) przyszłej misji EUFOR (końcowy etap negocjacji był przeprowadzony przez nowo powołane Dowództawo Opercyjne w związku z przekazaniem problematyki polskich kontyngentów wojskowych przez Sztab Generalny WP w drugiej połowie 2004 r.). MNBN był częścią Wielonarodowych Sił Zadaniowych Północ (ang. Multinational Task Force – North – MNTF-N) EUFOR
z planowaną bazą w byłej amerykańskiej instalacji Camp Eagle koło Tuzli.
Ostatecznie, EUFOR Althea rozpoczął swoją misję 2 grudnia 2004 roku w ramach Porozumień Berlin Plus (umowy między NATO i Unią Europejską w sprawie dostępu Unii Europejskiej do NATO-wskich zasobów, zdolności i danyh planistycznych w operacjach pokojowych). Na podstawie mechanizmu Berlin Plus EUFOR korzystał między innymi z instalacji Camp Butmir. Niemniej jednak, NATO w dalszym ciągu wykorzystywało część byłej Kwatery SFOR w Camp Butmir niezależnie od przejęcia zadań mandatowych i instalacji wojskowych przez EUFOR.
Zdjęcie: Wjazd do wspólnej Kwatery Głównej misji NATO (do grudnia 2004 r. Kwatery Głównej SFOR) i EUFOR w Camp Butmir, Sarajewo.
Autor w latach 2009 – 2011 był szefem Grupy Sztabowej Unii Europejskiej (ang. European Union Staff Group – EUSG) w SHAPE (ang. Supreme Headquarters Allied Powers in Europe), której zadaniem było planowanie operacji EUFOR na szczeblu strategicznym we wszystkich liniach operacyjnych, koordynowanie użycia NATO-wskich zasobów i zdolności NATO przez EUFOR oraz wspierania Zastępcy Dowódcy Sił Sprzymierzonych NATO w Europie (ang. Deputy Supreme Allied Comander in Europe – DSACEUR) w jego roli, jako dowódcy operacyjnego EUFOR. Ale to jest już historia na inny artykuł.
Opracował: płk (st. sp.) dr inż. Andrzej Ostrowski
Artykuł powstał w oparciu o informacje z wymienionych poniżej publikacji oraz podanych stronach internetowych oraz na podstawie wiedzy i doświadczeń autora podczas negocjacji w sprawie przekształcenia SFOR na EUFOR.
D.S. Kozerawski, Kontyngenty Wojska Polskiego w Międzynarodowych Operacjach Pokojowych w latach 1993-1999. Konflikty-interwencje-bezpieczeństwo, Wd. Adam Marszałek, Toruń 2012, s. 239-240.
https://www.nato.int/sfor/docu/d981116a.htm,
https://www.wojsko-polskie.pl/sfor-bih/,
https://www.nato.int/sfor/sfor-at-work/restruct/theaop/b000124c.htm,
http://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WMP20000170365,
https://www.nato.int/sfor/factsheet/taskfor/t040526a.htm.
Zdjęcia wykorzystane w artykule pochodzą z zasobów autora oraz weterana SFOR Tomasza Bączka.
Opercja NATO SFOR w BiH
PKW w operacji pokojowej UE EUFOR Tchad/RCA
Operacja "Iracka Wolność"
Operacja ” Iracka Wolność” (Operation Iraqi Freedom”)
Źródłem interwencji zbrojnej koalicji państw w Iraku było ignorowanie rezolucji ONZ w sprawie wypełnienia zobowiązań rozbrojeniowych w sprawie BMR, konstrukcji zabronionych rodzajów pocisków, zakupów zakazanego uzbrojenia, oraz odmowa przez Irak reparacji wojennych dla Kuwejtu.
Działania zbrojne Polskiego Kontyngentu Wojskowego w Iraku (PKW Irak) w operacji pk. „Iracka Wolność” rozpoczęły się 20 marca 2003 r. W operacji tej brały również polskie kontyngenty wojskowe skierowane do Kuwejtu, Bahrajnu i Jordanii. PKW Kuwejt działał najpierw na wodach zatoki Perskiej a następnie jako Zgrupowanie nr 2 w składzie Międzynarodowych Sił Stabilizacyjnych w Iraku. PKW Bahrain tworzył okręt wsparcia logistycznego ORP „Kontradmirał Xawery Czernicki”. Natomiast PKW Jordania tworzył plutonu likwidacji skażeń w pierwszym okresie operacji.
Głównym zadaniem wojsk koalicyjnych w Iraku było przeprowadzenie działań wojennych, usunięcie reżimu Saddama Husseina, a następnie stabilizowanie kraju. Działania wojenne zakończyły się 9 kwietnia 2003 r. zdobyciem Bagdadu i obaleniem przywódcy Iraku.
Okupacja Iraku przez wojska koalicyjne miała stabilizować i zapewnić bezpieczeństwo wewnętrzne i zewnętrzne oraz stworzenie warunków do odbudowy kraju i Irackich Sił Bezpieczeństwa.
Zgodnie z rezolucjami Rady Bezpieczeństwa ONZ polityczna transformacja Iraku miała być przeprowadzona w 2005 r. i polegać na:
– przeprowadzeniu wyborów powszechnych i utworzenie do Przejściowego Zgromadzeni
Narodowego;
– powołaniu Przejściowego Rządu Irackiego
– przeprowadzeniu referendum konstytucyjnego w sprawie nowej Konstytucji Iraku
– przeprowadzeniu wyborów parlamentarnych i powołania rządu konstytucyjnego.
Rys. Rozmieszczenie kontyngentów narodowych Międzynarodowej Dywizji w pierwszym okresie operacji.
W tym celu podzielono Irak na 3 strefy odpowiedzialności. Jedną ze stref odpowiedzialności zarządzała strona polska, która była państwem ramowym dla Międzynarodowej Dywizji Centralno-Południowej.
Rejon odpowiedzialności Wielonarodowej Dywizji obejmował prowincje Al. Quadisiyah, Babil, Karbala, Najaf i Wasit z zadaniem realizacji zadań stabilizacyjnych, które polegały na organizacji baz, posterunków kontrolnych, ochronie ważnych obiektów, patrolowaniu dróg, ochronie konwojów z zaopatrzeniem oraz rozminowywaniu i niszczeniu pozostałości amunicji i niewybuchów. Ponadto realizowano szkolenie Irackich Sił Bezpieczeństwa oraz zadania z obszaru CIMIC.
Ogólna liczba personelu polskiego wynosiła 2500 żołnierzy do lipca 2004 r. a następnie redukowana sukcesywnie do 1449 żołnierzy. Polski Kontyngent Wojskowy (PKW) w składzie Międzynarodowych Sił Stabilizacyjnych zakończył misję w 2008 r.
Od 16 grudnia 2004 r. działalność rozpoczęła misja szkoleniowa NATO (NTM-I) w ramach fazy stabilizacji Iraku. Polscy żołnierze również brali udział w misji NATO w ramach PKW w Misji Szkoleniowej Organizacji Traktatu Północnoatlantyckiego w Republice Iraku.
Opracował:
płk (st. St.) dr inż. Andrzej Ostrowski
Źródło: materiały niepublikowane pochodzące z działalności autora jako szefa Oddziału Kontyngentów Wojskowych/SG WP.
Zdjęcia udostępnione przez uczestnika operacji „Iracka Wolność’, weterana Bractwa Weteranów w Polsce, ppłk (rez.) Jarosława Płatkowskiego
Operacja "Iracka Wolność"
